نشست رونمایی کتاب «در سایه خدا»

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

.

نشست رونمایی کتاب «در سایه خدا»

شاعر آیینی باید در همه حالات و آنات

سلوک مسلمانی داشته باشد

.

.

شاعر آیینی اصیل کسی است که نه فقط در شعر آیینی، بلکه در همه حالات و آنات سلوک مسلمانی داشته باشد. اگر از من بخواهند که از چند شاعر اصیل آیینی نام ببرم، بی هیچ تردیدی نام بزرگانی چون سعدی، حافظ، نظامی و پروین را بر زبان می آورم. شاعرانی که هر چند پیشانی نوشت شاعر آیینی ندارند، ولی به معنای درست کلمه از همه شاعران روز و روزگار ما آیینی ترند.

.

به منظور گرامیداشت چهل و سومین سالگرد هفته دفاع مقدس، آیین رونمایی کتاب «در سایه خدا؛ تجلی توحید در اشعار کنگره‌های شعر دفاع مقدس» نوشته معصومه لشگری با حضور نویسنده اثر، عصر روز چهارشنبه ۵ مهرماه به همت اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان تهران با مشارکت انتشارات صریر در سالن جلسات کتابخانه مرکزی پارک شهر برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی اداره کل کتابخانه های عمومی استان تهران؛ به منظور گرامیداشت چهل و سومین سالگرد هفته دفاع مقدس، آیین رونمایی کتاب "در سایه خدا؛ تجلی توحید در اشعار کنگره‌های شعر دفاع مقدس" نوشته معصومه لشگری با حضور نویسنده اثر، عباس بایرامی،رئیس سازمان ادبیات و تاریخ دفاع مقدس، محمدرضا اکرامی فر، دبیر بیست و پنجمین دوره جشنواره شعر دفاع مقدس و مقاومت استان تهران و دبیر محافل ادبی کتابخانه های عمومی استان تهران،رحمان ابراهیمی،رئیس اداره امور کتابخانه ها و همکاری های اداره کل کتابخانه های عمومی استان تهران؛رضا اسماعیلی، شاعر برجسته کشوری،ایرج قنبری، شاعر آئینی مطرح کشور، سید رضا میر بابایی، مدیر انتشارات صریر وچهره‌های شاخص ادبی کشور، مسئولین ملی و استانی، شاعران، نویسندگان و اصحاب رسانه عصر روز چهارشنبه ۵ مهرماه به همت اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان تهران با مشارکت انتشارات صریر در سالن جلسات کتابخانه مرکزی پارک شهر برگزار شد.

در ادامه متن سخنرانی رضا اسماعیلی از نظر شما می گذرد:

.

ای نام تو بهترین سرآغاز

بی نام تو نامه کی کنم باز

کسانی که تاریخ هزاره ادب پارسی را مطالعه کرده و با هنر شعر که اصیل ترین و بزرگ ترین سرمایه ملی ایران و ایرانیان است، مأنوس و محشورند، هرگز حلاوت خوانش تحمیدیه های فاخر و باشکوه بزرگان شعر و ادب پارسی را از یاد نمی برند.

امروز اما به شهادت بسیاری از صاحب نظران وپژوهش گران، در مجموعه اشعار شاعران معاصر به ندرت با توحیدیه های عمیق و فاخری از جنس توحیدیه های بزرگان ادب پارسی روبرو می شویم. از همین رو، با دریغ و تأسف باید گفت که شعر توحیدی و نیایشی، حلقه گمشده شعر دینی و آیینی روزگار ماست.

برای اثبات این ادعا کافی است تاملی اجمالی در هزاران هزار دفتر شعری که در طول سال های بعد از انقلاب از سوی شاعران چاپ و منتشر شده است، داشته باشیم. دفاتری که در پیشانی نوشت اکثر آنها به جز مواردی معدود به شعری در تسبیح و ستایش ذات اقدس پروردگار بر نمی خوریم.

آری،«توحید»، گوهری است که در شعر آیینی شاعران روزگار ما در حاشیه قرار گرفته و با کمال تاسف جای خود را به غالی گری و معصوم پرستی داده است. در حالی که شعر اصیل دینی و آیینی ما پیش و بیش از هر چیز باید مُبلغ توحید و یکتاپرستی باشد. چون شعار کلیدی و محوری اسلام و عصاره همه تعالیم قرآنی چیزی جز «لا اله الا الله» نیست. این یک انحراف بزرگ است. حقیقت تلخی است که با حقیقت محمدی و آموزه های قرآنی و وحیانی سازگاری ندارد. ما به عنوان شاعرانی که رسالت تبلیغ دین و آیین محمدی را به دوش می کشیم،نباید از صراط مستقیم«توحید و یکتاپرستی» منحرف شویم. اگر در مسیری غیر از این گام برداریم، بدون تعارف مصداق«خسر الدنیا و الاخره» خواهیم بود.

همچنان که اشاره شد، در ادبیات کلاسیک ما، شاعران با یاد و نام خدا اشعار و کتاب های خود را آغاز کرده اند. برای مثال نظامی گنجوی با این که شاعری عاشقانه سراست، در «خمسه» یا «پنج گنج» کلامش را با نام خدا و با ستایش ذات اقدس پروردگار آغاز می کند. دیباچه شرف نامه نظامی به این ابیات مزین است:

خدایا جهان پادشاهی تو راست

ز ما خدمت آید خدایی تو راست

پناه بلندی و پستی تویی

همه نیستند آنچه هستی تویی

همه آفریدست بالا و پست

تویی آفرینندهٔ هر چه هست...

.

ستایش پروردگار در آغاز منظومه های عاشقانه، گویای تربیت معنوی شاعران پارسی زبان و برخورداری از دانش و معرفت دینی است. این دقیقه ای است که دکتر میرجلال الدین کزازی نیز با تاکید بر آن می گوید:

«هر منظومه پارسی و داستانی که در زبان پارسی سروده شده، دارای ادب آیینی و نیایشی است، زیرا که داستان سرای بر خود بایسته می دانسته در آغاز داستان به نیایش بپردازد و آفریدگار را بستاید و با او راز گوید. از این روی شمار سروده های آیینی به زبان پارسی بسیار است.»

بخش اعظمی از آثار شاعران بزرگ ما به توحید و یکتاپرستی اختصاص دارد. اما امروزه ما در شعرمان این مهم را فراموش کرده ایم و توحید در ادبیات ما جایگاه خود را از دست داده است. ما فراموش کرده ایم که محبت اهل بیت در طول محبت خداست و همه پیامبران برای دعوت به یکتاپرستی آمده اند. همه آنها گفته اند که ما بندگان خداوند هستیم. هیچ پیامبری مردم را به خود دعوت نکرده، بلکه به خدا دعوت کرده است.

انسان موحد، انسانی آزاده است که زیر بار زر و زور و تزویر نمی رود و تنها خدا را بندگی می کند. وقتی ما اصل «توحید» را که جانمایه و عصاره معارف الهی است فراموش می کنیم، یعنی از صراط مستقیم «عبودیت» و «بندگی» منحرف شده ایم .

امروز بسیار خوشحالم که در مراسم رونمایی کتابی حضور پیدا کرده ام که عنوان «در سایه خدا» را بر پیشانی خود دارد و به بررسی «خدامحوری» در اشعار شاعران دفاع مقدس پرداخته است. مولف فرهیخته کتاب، در این اثر با دغدغه مندی و کوششی قابل ستایش «تجلی خدا» را در سروده های شاعران شعر دفاع مقدس بررسی کرده است.

با مطالعه این کتاب در می یابیم که در آثار شاعران دفاع مقدس حضور خداوند کمرنگ شده است. به گفته مولف ارجمند کتاب، متاسفانه در بعضی از این دفاتر شعری یا سروده ای که به این موضوع بپردازد یا در باره توحید و خداشناسی باشد وجود ندارد. این کتاب به ما می گوید که ما حمد و ثنای پروردگار جهان و جهانیان را در اشعارمان فراموش کرده ایم. یعنی در شعر و ادب آیینی به حواشی بیش از متن توجه کرده ایم.

آری، ما فراموش کرده ایم که ۱۲۴ هزار پیامبر مبعوث شده اند که به ما درس یکتا پرستی و بندگی بدهند. ما این درس را از یاد برده و پیش و بیش از «خداپرستی» به حاشیه ها پرداخته ایم.

اشاره به این نکته ظریف نیز ضروری است که در گذشته همه ادبیات ما معنوی و به اصطلاح امروزین «آیینی» بوده است. به همین علت وقتی در کتاب های درسی انواع ادبی را می خوانیم، گونه ای به نام «شعر دینی» یا «آیینی» نداریم.

انواع ادبی در کتاب های درسی شامل شعر حماسی، غنایی،عرفانی و تعلیمی می شود و در آنها هیچ اشاره ای به شعر دینی و آئینی نشده است. این تقسیم بندی به این معنا نیست که ما در گذشته شعر دینی(آیینی) نداشته ایم، بلکه بیش تر به این معناست که در گذشته همه گونه های ادبی ما دینی و آیینی بوده است. از همین رو در گذشته ضرورتی برای تفکیک و نام گذاری گونه ای به نام شعر آیینی احساس نمی شده است.

امروز نیز همچون گذشته، آموزه های اصیل توحیدی باید در جان و جهان شعر و ادبیات ما تجلی یابد. شاعر آیینی اصیل کسی است که نه فقط در شعر آیینی، بلکه در همه حالات و آنات سلوک مسلمانی داشته باشد. اگر از من بخواهند که از چند شاعر اصیل آیینی نام ببرم، بی هیچ تردیدی نام بزرگانی چون سعدی، حافظ، نظامی و پروین را بر زبان می آورم. شاعرانی که هر چند پیشانی نوشت شاعر آیینی را ندارند، ولی به معنای درست کلمه از همه شاعران روز و روزگار ما آیینی ترند. چون سلوک سلمانی و مسلمانی دارند و مصرع به مصرع و سطر سطر اشعارشان کلاس خداشناسی، خودشناسی و اخلاق است. بی هیچ اغراقی همه غزل های حافظ ذکر است. به طوری که شما می توانید در قنوت نماز به جای دعا اشعار حافظ را بخوانید. یادمان باشد که حقیقت مسلمانی چیزی جز تقید و پایبندی به کرامت های انسانی و اصول اخلاقی نیست. چنان که پیامبر مکرم اسلام می فرماید: « إِنَّمَا بُعِثْتُ لِأُتَمِّمَ مَکَارِمَ الْأَخْلَاق» من برای به کمال رساندن کرامت های اخلاقی مبعوث شده ام. شعر شاعران بزرگانی چون سعدی و حافظ نیز ترجمان همین روایات و احادیث قدسی است. آنجا که حافظ می گوید:

.

ما نگوییم بد و میل به ناحق نکنیم

جامه کس سیه و دلق خود ازرق نکنیم

عیب درویش و توانگر به کم و بیش بد است

کار بد مصلحت آن است که مطلق نکنیم

رقم مغلطه بر دفتر دانش نزنیم

سر حق بر ورق شعبده ملحق نکنیم

.

جان و جهان اسلام و حقیقت مسلمانی چیزی جز این نیست، این که در سایه سار بندگی خدا «آدم» باشیم و انسان زندگی کنیم.

از این منظر تمام غزل های حافظ دینی(آیینی) است. دیگر این که فصل درخشانی از ادبیات کلاسیک ما اختصاص به «الهی نامه» ها دارد، الهی نامه خواجه عبدالله انصاری، الهی نامه سنایی، الهی نامه عطار و... حتما این ها را بخوانید. اینها ذکر هستند و خداوند به عنوان ذکر از شما می پذیرد. غزلیات عرفانی عطار و مولانا حمد و ثنای خداوند تبارک و تعالی است. بوستان و گلستان سعدی ذکر است. غزل های معنوی حافظ ذکرند. امروز نیز شاعران ما باید به این نقطه برسند که شعرشان مثل مثنوی معنوی مولانا منبعث از «معرفت دینی» باشد و رنگ و بوی معنویت بدهد. امیدوارم چاپ این کتاب باعث شود که دیگر پژوهش گران نیز به موضوع «توحید» و«خدامحوری» در شعر و ادبیات توجه بیش تری نشان دهند و در آینده نزدیک شاهد چاپ و انتشار آثار بیش تری در این زمینه باشیم.

.

https://www.iranpl.ir/news/48059/